Phishing herkennen en voorkomen: zo blijf je scammers te slim af

Phishing is een groter probleem dan ooit. Het aantal mensen dat in de val trapt is in 2024 bijna drie keer zo hoog als het jaar ervoor. Uit recent onderzoek blijkt dat cybercriminelen steeds slimmer te werk gaan én dat ze zich richten op diensten die we allemaal dagelijks gebruiken.

Die mail van je “bank”, een sms’je over een “gemist pakket” of dat WhatsApp-berichtje van je “zoon” die om geld vraagt? Grote kans dat het nep is. Oplichters worden steeds beter in het nadoen van vertrouwde berichten. In Nederland werden vorig jaar ruim 12.000 mensen slachtoffer, met een schade van meer dan €22 miljoen.

Het verontrustende is: we maken het oplichters vaak zelf makkelijk. We klikken snel op links, delen persoonlijke informatie en werken haastig op onze telefoons waar je moeilijker valse berichten kunt herkennen.

In dit artikel leer je hoe je phishing herkent aan praktische signalen en wat je moet doen om niet in de val te lopen. Want met een paar simpele gewoontes kun je jezelf goed beschermen.

Wat is phishing precies?

Phishing is een vorm van digitale oplichting waarbij cybercriminelen zich voordoen als een betrouwbare partij — zoals je bank, overheidsinstantie, bezorgdienst of zelfs een bekende — om gevoelige gegevens te stelen. Denk aan wachtwoorden, creditcardgegevens of je DigiD-inlog.

Het doel? Jou misleiden zodat je ergens op klikt, iets invult of geld overmaakt.

Phishing komt in meerdere vormen voor. De bekendste is misschien wel de klassieke e-mail met een link naar een nepwebsite, maar er zijn inmiddels veel meer varianten:

• E-mail phishing – valse e-mails die je lokken naar een nepsite of vragen om je gegevens.
• Smishing (sms-phishing) – oplichtingsberichten via sms, WhatsApp of andere berichtendiensten, vaak zogenaamd van de bank of PostNL.
• Vishing (voice-phishing) – telefonische oplichting waarbij iemand zich voordoet als medewerker van een bank, helpdesk of overheidsinstantie.
• Spear-phishing – gepersonaliseerde aanvallen waarbij criminelen vooraf informatie over jou verzamelen om gerichter toe te slaan.
• Social phishing – via social media of nepaccounts die je een privébericht sturen met een verdacht linkje.
• QR-phishing – nepbrieven of -posters met QR-codes die naar frauduleuze websites leiden.

De gemene deler? Ze proberen je vertrouwen te winnen om je iets te laten doen wat je normaal nooit zou doen.

Hoe herken je een phishingpoging?

Phishingberichten kunnen verraderlijk echt lijken, maar er zijn altijd signalen waaraan je ze kunt herkennen. Hieronder de belangrijkste dingen waar je op moet letten:

🧠 Gebruik je gezond verstand – dat is je beste beveiliging.

🔍 Visuele signalen

• Vaag of vreemd e-mailadres
  Bijvoorbeeld: info@r4bobank-beveiliging.net of klantenservice.ing@mail-service365.com. Lijkt betrouwbaar, maar is het niet.
• Slechte spelling of grammatica
  Cybercriminelen werken vaak internationaal en gebruiken automatische vertalingen of AI-tools, wat kan leiden tot onnatuurlijk taalgebruik.
• Onverwachte links of bijlagen
  Klik nooit zomaar. Hover eerst met je muis over de link om te zien waar die écht naartoe leidt. Op mobiel kun je je vinger lang op een link houden om het volledige adres te zien.
• Geen persoonlijke aanhef
  “Beste klant” in plaats van je naam? Vaak een teken van een massabericht. Let op: moderne phishing kan soms wel je naam bevatten door datalek-informatie.
• Afwijkende logo’s of opmaak
  Let op kleine verschillen in logo’s, lettertypen of kleurgebruik vergeleken met legitieme berichten.

🎭 Psychologische trucs

• Urgentie creëren
  “Betaal binnen 24 uur om afsluiting te voorkomen” – ze willen je laten handelen zonder nadenken.
• Angst en paniek
  “Je account is gehackt!” of “Verdachte activiteit gedetecteerd!” – je stressniveau omhoog, en hop, je klikt.
• Autoriteit veinzen
  Cybercriminelen doen zich graag voor als officiële instanties zoals banken, Belastingdienst of politie.
• Buitenkansjes aanbieden
  “Je hebt €1000 gewonnen!” of “Exclusieve korting, alleen vandaag!” – als het te mooi lijkt om waar te zijn, is dat het meestal ook.
• FOMO (Fear Of Missing Out)
  “Nog maar 3 beschikbaar” of “Aanbieding verloopt over 2 uur” – creëert druk om snel te handelen.

Als een bericht iets van jou wil — inloggegevens, geld, klikken — en je voelt ook maar enige twijfel: vertrouw het niet. Check altijd eerst de bron via officiële kanalen.

“Er is geen bankmedewerker die ooit zal vragen om je inloggegevens of je zal verzoeken om geld over te maken vanwege ‘verdachte activiteiten’,” aldus Petra Hielkema, cybersecurity-expert bij de Fraudehelpdesk.

Voorbeelden van phishing in 2025

Om phishing écht te herkennen, helpt het om een paar concrete voorbeelden te zien. Hieronder een paar actuele scenario’s die momenteel in omloop zijn:

📧 Voorbeeld 1: “PostNL – Je pakket is onderweg”

“Je pakket kan niet worden afgeleverd. Betaal €1,45 verzendkosten om je levering te hervatten. Klik hier.”

• Afzender: postnl@verzending24.info → verdacht domein
• Link: post-nl-betaling.info → nepwebsite
• Urgentie: je denkt dat je een pakket mist en wilt snel betalen
• Actualiteit 2025: Pakketdiensten werken nu vaak met QR-codes in plaats van linkjes, wat door phishers wordt nagemaakt

Tip: echte postdiensten vragen je nooit per sms of e-mail om geld via een link te betalen. Controleer altijd je track & trace via de officiële app of site, die je zelf opent (niet via een link in een bericht).

📲 Voorbeeld 2: WhatsApp-bericht van “je dochter”

“Hey mam, dit is mijn nieuwe nummer. Mijn telefoon is kapot en ik kan niet bij mijn bankapp. Kun je even €800 voorschieten voor een rekening die ik snel moet betalen? Ik betaal je morgen terug.”

• Je denkt dat je kind in nood is
• Vaak zeggen ze: “Bel me niet, ik kan nu niet opnemen”
• Je gevoel neemt het over van je verstand
• Nieuwe trend 2025: Stem- en videofragmenten gemaakt met AI om authenticiteit te verhogen

Tip: bel altijd even naar het oude nummer of stel een controlevraag die alleen jullie weten. Spreek een familiecodewoord af voor noodgevallen. Liever even checken dan honderden euro’s kwijt.

🏦 Voorbeeld 3: Bankmail met inlogverzoek

“Om veiligheidsredenen moet je je opnieuw aanmelden. Er is een verdachte inlogpoging gedetecteerd vanaf een onbekend apparaat. Klik hier om je Rabo-account te verifiëren en blokkade te voorkomen.”

• Logo en opmaak lijken echt
• Link leidt naar een namaakpagina die bijna niet van echt te onderscheiden is
• Gegevens die je daar invult worden direct onderschept
• Nieuw in 2025: Phishing-sites die zelfs tweefactorauthenticatie kunnen omzeilen door deze real-time door te sturen

Tip: Banken vragen je nooit om in te loggen via een link in een mail. Typ de website altijd handmatig in je browser. Bij twijfel: bel de officiële klantenservice van je bank (zoek het nummer op via Google of de achterkant van je bankpas).

💉 Voorbeeld 4: “Ministerie van Volksgezondheid – Digitaal Coronabewijs”

“Uw coronavaccinatiebewijs is bijna verlopen. Vernieuw uw QR-code via de onderstaande link om reisbeperkingen te voorkomen.”

• Speelt in op zorgen over reizen en gezondheid
• Officieel uitziende logo’s en documentatie
• Vraagt om DigiD-inlog en persoonlijke gegevens
• Actueel in 2025: Misbruik van gezondheidszorgautoriteit voor identiteitsfraude

Tip: Ga altijd rechtstreeks naar coronacheck.nl of de officiële CoronaCheck-app. De overheid verstuurt geen e-mails met inloglinks voor dit soort documenten.

Wat te doen bij een phishingpoging?

Ontvang je een verdacht bericht? Klik dan nergens op, en volg deze stappen:

🚫 Niet reageren

• Klik niet op links of bijlagen
• Vul niets in
• Reageer ook niet uit frustratie — je bevestigt dan alleen maar dat je actief bent
• Download geen apps of documenten die worden aangeboden

🚩 Markeren als spam of phishing

• In je e-mailprogramma kun je berichten als phishing markeren. Zo help je ook anderen.
• Op je telefoon kun je sms’jes vaak melden bij je provider.
• In WhatsApp kun je een nummer blokkeren én rapporteren.

📬 Meld het bij de juiste instantie

• Phishingmail of -sms? Stuur ‘m door naar:
  📩 phishing@fraudehelpdesk.nl
• WhatsApp-fraude? Meld het via:
  🔗 veiligbankieren.nl
• Bank- of DigiD-fraude? Neem direct contact op met de organisatie zelf via hun officiële website.
• Algemene internetfraude? Meld bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting: 🔗 meldpuntinternetoplichting.nl

Snel melden helpt om de verspreiding te stoppen. En je voorkomt dat anderen erin trappen.

Hoe voorkom je dat je slachtoffer wordt?

Phishing is vaak een kwestie van een moment van onoplettendheid. Met een paar eenvoudige maatregelen maak je het cybercriminelen een stuk lastiger:

🔐 Gebruik tweefactorauthenticatie (2FA)

Zelfs als je inloggegevens ooit toch uitlekken, zorgt 2FA voor een extra beveiligingslaag. Denk aan een code via je telefoon of een app als Google Authenticator of Microsoft Authenticator.

🔑 Gebruik een wachtwoordmanager

Unieke, sterke wachtwoorden voor elk account. Geen hergebruik meer van “Welkom123” of “hondje2020” op meerdere plekken. Programma’s als Bitwarden, 1Password of LastPass maken dit eenvoudig.

🌐 Let op de URL

Controleer altijd of je écht op de juiste website zit. Let op rare domeinnamen, spelfouten of kleine afwijkingen zoals rabobank-beveiliging.com i.p.v. rabobank.nl. Zorg dat de URL begint met ‘https://’ en een hangslotje toont.

📲 Installeer beveiligingssoftware en browserextensies

Veel antiviruspakketten bieden bescherming tegen phishing. Ook extensies als uBlock Origin en HTTPS Everywhere maken je internetervaring veiliger. Op smartphones: houd je besturingssysteem up-to-date en download alleen apps uit officiële stores.

📱 Gebruik officiële apps

Voor bankieren, overheidscontact of winkelen: gebruik de officiële apps in plaats van websites. Deze zijn vaak beter beveiligd tegen phishing.

📅 Houd je software up-to-date

Phishinglinks kunnen ook leiden tot malware. Regelmatige updates dichten beveiligingslekken op je pc, laptop én telefoon. Stel automatische updates in waar mogelijk.

🧠 Train je phishing-herkenning

Doe jaarlijks een phishing-test of volg een korte online cursus. Veel werkgevers bieden dit gratis aan voor medewerkers. Ook als consument kun je je kennis regelmatig opfrissen via veiliginternetten.nl.

Wat als je er toch bent ingetrapt?

Shit happens — en sneller dan je denkt. Eén verkeerde klik en je hebt iets ingevuld wat je niet had moeten doen. Geen paniek, maar kom direct in actie. Hoe sneller je handelt, hoe groter de kans dat je schade kunt beperken.

⛔ Verander direct je wachtwoorden

• Begin met het account dat is misbruikt of waar je gegevens van hebt gedeeld.
• Gebruik een sterk, uniek wachtwoord.
• Check of je datzelfde wachtwoord op andere sites gebruikt — verander die ook!
• Doe dit vanaf een ander, veilig apparaat als je vermoedt dat je huidige apparaat gecompromitteerd is.

🧩 Schakel 2FA in (als dat nog niet aan stond)

Zo voorkom je dat iemand zomaar opnieuw kan inloggen, zelfs als ze je nieuwe wachtwoord zouden achterhalen.

💳 Neem contact op met je bank

Heb je bankgegevens gedeeld of geld overgemaakt?

• Bel je bank direct. Ze kunnen een betaling soms nog blokkeren of je rekening tijdelijk bevriezen.
• Veel banken hebben een 24/7 fraude-meldpunt.
• Vraag om nieuwe betaalpassen als je pasnummers hebt gedeeld.

🔍 Controleer je apparaat op malware

Klikte je op een verdachte link of opende je een bijlage?

• Laat je computer of telefoon scannen met een up-to-date virusscanner
• Herstart na de scan en kijk of er verdachte processen draaien
• Overweeg in ernstige gevallen een volledige reset van je apparaat

📝 Documenteer alles

• Maak screenshots van verdachte berichten en websites
• Bewaar e-mails en sms’jes als bewijs
• Noteer tijdstippen van acties en telefoongesprekken

👮 Doe aangifte of melding

• 📍 Bij serieuze schade of identiteitsfraude: doe aangifte bij de politie
• 📩 Meld phishing bij de Fraudehelpdesk of via phishing@fraudehelpdesk.nl
• 📌 Zo help je ook anderen én maak je het cybercriminelen moeilijker
• 🔔 Waarschuw vrienden en familie als jouw accounts zijn misbruikt om hen te benaderen

Conclusie: Wees de oplichters een stapje voor

Phishing is sluw en wordt steeds overtuigender, maar met de juiste kennis ben jij altijd een stap voor. Als je weet waar je op moet letten — vage e-mailadressen, rare links, neppe verhalen vol urgentie — kun je phishingpogingen snel doorzien.

Je hoeft echt geen techneut te zijn om jezelf online te beschermen. Met simpele stappen zoals het gebruik van sterke wachtwoorden, tweefactorauthenticatie en het herkennen van verdachte berichten, bouw je aan je eigen digitale muur.

🧠 Onthoud: als iets je onder druk zet, bang maakt of te mooi lijkt om waar te zijn — dan is dat het meestal ook.

🎯 Extra bescherming: De 30-seconden check

Ontwikkel een gewoonte om deze snelle check te doen voordat je ergens op klikt of inlogt:

1. Stop: Neem een moment, haal even adem
2. Denk: Verwachtte ik dit bericht? Klopt de afzender?
3. Controleer: Check het e-mailadres of de URL
4. Verifieer: Ga naar de officiële website of app (niet via de link)

Deze 30 seconden kunnen je honderden euro’s en veel frustratie besparen.

🤝 Bescherm je omgeving

Deel deze info met familie of collega’s die misschien wat minder digitaal vaardig zijn. Vooral ouderen en ondernemers zijn populaire doelwitten van phishing. Eén goed gesprek kan veel ellende voorkomen.

👉 Inschrijven voor de Cybersecurity Update
Geen spam, wél slimme digitale zelfverdediging. Plus: direct na inschrijving ontvang je onze exclusieve gids “10 phishing-technieken die je nog niet kende”.

Andere nuttige artikelen:

• Sterke wachtwoorden maken: zo houd je hackers buiten de deur
• Wat is tweefactorauthenticatie en waarom is het zo belangrijk?
• WhatsApp-fraude herkennen: zo blijf je je familie en geld voor
• Checklist: nieuwe smartphone veilig instellen in 5 stappen
• Cybersecurity voor zzp’ers en ondernemers: 10 onmisbare tips